Biografia. Główne dzieła. Rodzina
Julian Lucjan Dzierżanowski herbu Grzymała, inż. arch., urodził się 22 II 1873 w Czernowie na Ukrainie (gubernia Czernichowska), używał też innej formy imienia – Juliusz; zdał maturę w Kijowie, ukończył studia w Instytucie Inżynierów Cywilnych w Petersburgu 1899, praktykował w biurze arch. K. Wojciechowskiego w Warszawie 1900 – 03, pracował jako architekt miejski w Warszawie 1903 – 20, w tym czasie dwukrotnie delegowany do Paryża (1903, 1906), gdzie studiował nowoczesne rozwiązania budowli publicznych, od 1918 pełnił obowiązki Naczelnika Budownictwa, czyli pierwszego głównego architekta Warszawy w odrodzonej Polsce. W roku 1920 zrezygnował z pracy w magistracie i założył własne biuro architektoniczne, które działało dziesięć lat. W latach 1930 – 36 pracował w Ministerstwie Komunikacji. Przeszedł na emeryturę w 1937. W czasie wojny mieszkał w Krakowie, gdzie pod koniec życia wykładał w szkole technicznej. Zmarł 24 IV 1944.
Główne dzieła architektoniczne Juliusza Dzierżanowskiego:
- kamienica przy ul. Koszykowej 24 róg Mokotowskiej (1902)
- hala targowa miejska przy ul. Koszykowej (1906 – 09),
- · dom mieszkalny wraz z łaźnią „Pod Messalką” przy Krakowskim Przedmieściu 16-18 (1910),
- · zakład dezynfekcyjny i spalarnia śmieci przy ul. Spokojnej 15 (obecnie Instytut Sztuki Mediów ASP),
- · rozbudowa szpitala położniczego św. Zofii przy ul. Żelaznej 90,
- · miejski dom izolacyjny przy ul. Spokojnej,
- · dwie sale operacyjne z zapleczem w szpitalu Przemienienia Pańskiego na Pradze,
- · kościół w Przespolewie Kościelnym pow. Kaliski (1910 - 14) (wraz z Jarosławem Wojciechowskim),
- · kościół w Baranowie pow. Ostrołęcki (1910 – 14) (wraz z Jarosławem Wojciechowskim),
- · przebudowa gmachu Korpusu Kadetów w Warszawie na szpital wojskowy na 2 000 łóżek (1914),
- · dwa schroniska dla bezdomnych,
- · kościół w Ożarowie,
- · kościół w Bąkowie,
- · kościół w Wierzchowiskach pow. Janów Lubelski (1922) (rozebrany 1981),
- · przebudowa domu dla Monopolu Tytoniowego przy ul. Nowy Świat 4,
- · pałacyk inż. Zygmunta Okoniewskiego przy ul. Emilii Plater 17 (obecnie siedziba ambasadora Maroka) (1924 – 26),
- · przebudowa domu dla S.A. Siła i Światło przy ul. Marszałkowskiej 94,
- · budynki i mała architektura w Parku Skaryszewskim,
- · dom mieszkalny Kwaterunku Wojskowego przy ul. 11 listopada 15,
- · dwór Janusza Regulskiego w Zarybiu pod Brwinowem (obecnie w Podkowie Leśnej, Studium Teologiczne Adwentystów Dnia Siódmego),
- · domy mieszkalne przy ul. Mokotowskiej,
- · budynki stacyjne kolejki elektrycznej EKD (WKD),
- · domy własne w Łazach (1928 – 29),
- · remiza tramwajowa przy ul. Kawęczyńskiej (1929),
- · miejska zajezdnia samochodowa przy ul. Łazienkowskiej,
- · rozbudowa warsztatów tramwajowych przy ul. Młynarskiej 2 (1929),
- · budynki kolonii letnich miejskich w Mieni (1931),
- · zajezdnia autobusowa i dom mieszkalny "Pod Syrenką" przy ul. Inżynierskiej 6 (1931),
- · gmach stacyjny przy remizie na Kawęczyńskiej (1931),
- · remiza tramwajowa na Rakowcu (1931),
- · pałacyk „Klub Sportowy” z basenem kąpielowym i założeniem parkowym w Podkowie Leśnej (1927 – 31),
- · wille w Podkowie Leśnej.
- Budynki mieszkalne Kwaterunku Wojskowego w Gdyni przy ul. Okrężnej 53/55, obecnie ul. Śmidowicza (1934)
- Willa "Zacisze" w Gdyni
- szkoła na Lesznie,
- gmach Wydziału Zaopatrywania,
- kąpielisko miejskie z basenami krytymi w Warszawie.
Rodzina:
Był żonaty (1902) z Pauliną z Wysockich i miał z nią dwóch synów; pierwszy, Jerzy Dzierżanowski zginął w wieku 17. lat 15 sierpnia 1920 roku w obronie Warszawy, w bitwie nad Wkrą, jako ochotnik 201. pułku piechoty. Drugi syn, Lech Dzierżanowski, w tym czasie piętnastoletni, nie został przyjęty do wojska, lecz służył jako harcerski kurier wojskowy poszukując przy tym (bezskutecznie) mogiły brata. W czasie II Wojny Światowej był w AK, z ulicznej łapanki trafił do obozu śmierci na Majdanku, cudem uratowany resztę okupacji przebył w leśnej partyzantce. Po wojnie jego majątek ziemski (po matce) został mu odebrany. Pod koniec życia został okradziony w napadzie rabunkowym z cennych obrazów, własności rodzinnej.
Z drugiego małżeństwa (1929) z Anną z Pańkowskich pochodzi trzeci syn, Andrzej Maria Dzierżanowski, ur. 1930, mieszkający we Wrocławiu, który podaje powyższe dane według posiadanych dokumentów i swojej wiedzy. Powinny one posłużyć do rozszerzenia i w pewnych szczegółach sprostowania hasła „Juliusz Dzierżanowski” w Encyklopedii Warszawy PWN.
Herb Juliusza Dzierżanowskiego -- Grzymała.
Grafika -- John O'Farrell (USA, 2015).
Grafika -- John O'Farrell (USA, 2015).
Drzewo genealogiczne Dzierżanowskich (kliknij aby powiększyć)
Opracował Michaił Czernichowski (Rosja, 2021).